جدیدترین و موثرترین داروهای جلوگیری از بارداری
قرص های ضد بارداری از ابتلا به بیماریهای آمیزشی نظیر ایدز پیشگیری نمیکند و فقط برای پیشگیری از بارداری هستند.مجموعه کامل اطلاعات از قرصهای بارداری در اینجا گردآوری شده است که میتوانید ملاحظه نمایید:
دو نوع اصلی از قرص ضد بارداری وجود دارد:
۱٫قرصهای ترکیبی استروژن و پروژسترون که شامل انواع تک فازی (میزان ترکیبات در کل دوره مصرف ثابت است)، دو فازی و سه فازی.
۲٫قرصهای شامل پروژسترون به تنهایی
استروژن
استروژن مورد استفاده در قرصهای رایج فعلی معمولاً شامل اتینیل استرادیول (ethinyl estradiol) یا مسترانول میباشد. مسترانول برای فعال بودن باید به اتنیل استرادیول تبدیل شود و از لحاظ اثر بخشی ضعیف تر است.
پروژسترون
انواع مختلفی از پروژستینها وجود دارند که بسته به اثرات استروژنی یا ضد استروژنی (به علت تبدیل متابولیتهایشان به ترکیبات استروژنی) یا اثرات آندروژنیشان (به علت شباهت ساختاری با تستوسترون) به کار میروند. حسن قرصهای ضد بارداری نسل سوم در این است که پروزسترونهای آنها اثرات استروژنی نداشته و اثرات آندروژنی بسیار کمی دارد. این مسئله در مورد عوارض شایعی همچون افزایش وزن و آکنه بسیار مورد توجه است.
انواع رایج موجود در ایران
۱٫ قرص اچ دی Contraceptive HD شامل ۰٫۵ میلیگرم لوونورگسترول و ۵۰ میکروگرم اتینیل استرادیول که امروزه به دلیل عوارض جانبی زیادش به ندرت تجویز میشود
۲٫ال دی Contraceptive LD شامل ۰٫۳ میلیگرم لوونورگسترول و ۳۰ میکروگرم اتینیل استرادیول
در موارد جلوگیری از بارداری پس از مقاربت یا اورژانسی، تعداد قرص های مصرفی را افزایش ندهید. زیرا دوز بیش از حد دارو عوارض جانبی جدی را به همراه خواهد داشت. برای اطمینان بیشتر و اثر بخشی بهتر دارو، زمان آغاز مصرف اهمیت دارد و بهتر است در ۱۲ ساعت اول بعد از مقاربت دارو مصرف شود.
دی ئی Contraceptive DE شامل ۰٫۱۵ میلیگرم دزوگسترل (Desogestrel) و ۳۰ میکروگرم اتینیل استرادیول
Contraceptive Triphasic (نام تجاری Triphasil) شامل لوونورگسترول و اتینیل استرادیول (در سه مرحله و شامل ۲۱ قرص میباشد)
قرص شیردهی، (Minipil) شامل مقادیری اندک پروژستین است. (در ایران ۳۰ میکروگرم لوونورژسترول)
مکانیزم اثر
استروژن و پروژسترون موجود در این قرصها اثر اصلی خود را با تأثیر مهاری بر عملکرد گوناتروپینهای هیپوتالاموس بروز میدهند. این شامل سرکوب ترشح ال اچ و اف اس اچ در خون و جلوگیری از صعود میان چرخهای ال.اچ. است. همچنین این ترکیب روی ترشحات مخاط گردن رحم، اندومتر رحم و حرکت و ترشحات لولههای رحمی اثر میگذارد و باعث کاهش احتمال بارداری میشود.
طریقه مصرف
دوره قاعدگی (قرمز)، باروری (آبی) و ناباروری (سبز) به طور تقریبی
بسته به نوع مورد استفاده تفاوتهای اندکی در مصرف این قرصها وجود دارد اما اصول کلی یکسان است. قرصهای ترکیبی معمولاً ۲۱ تایی بوده و فرد هر روز یک قرص را مصرف میکند و سپس ۷ روز قرص نمیخورد که معمولاً در این ۷ روز خونریزی قاعدگی اتفاق خواهد افتاد. معمولاً شروع دارو در ابتدای یک چرخه قاعدگی یا برای سهولت به خاطر سپاری مصرف قرصها در نزدیکترین تعطیلی آخر هفته به شروع یک خونریزی قاعدگی خواهد بود. تا ۷ روز بعد از شروع قرصها لازم است که از یک روش پیشگیری جایگزین نیز استفاده شود.
عوارض قلبی عروقی
در افراد جوان غیر سیگاری و بدون ریسک فاکتور بیماریهای قلبی عروقی ریسک بروز عوارضی همچون سکته قلبی و سکته مغزی با مصرف این قرصها افزایش قابل توجهی نمییابد. اثبات شده که این داروها ۲۸ درصد ریسک تروبوآمبولی وریدی را افزایش میدهند اما با توجه به شیوع ناچیز این عوارض در زنان بدون زمینه قبلی این افزایش ریسک اهمیت ندارد.مصرف انواع قدیمی (اچ. دی) این داروها باعث ایجاد پر فشار خون در ۴ تا ۵ درصد زنان سالم میشود و در ۱۵ درصد زنان مبتلا به پرفشاری خون فشار خونشان را افزایش میدهد؛ که این عارضه نیز در داروهای نسل جدیدتر کمتر مشاهده میشود.
سایر اثرات و عوارض قرصهای ضدبارداری
به طور کلی قرصهای ضد بارداری میتوانند باعث تهوع، خیز و سردرد (شامل تشدید سردردهای میگرنی) در بعضی افراد شوند. ممکن است لکه بینی(breakthrough bleeding) در طی دوره ۲۱ روزه مصرف قرص مشاهده شود. همچنین در برخی خونریزی بعد از قطع دارو ممکن است ایجاد نشود که منجر به شک به حاملگی میشود. از دیگر اثرات که ناشی از پروژسترونهای قدیمی میباشد میتوان به هیرسوتیسم (پرمویی) و آکنه اشاره کرد.
اثرات قرصهای پروژسترونیمجموعه کامل اطلاعات از قرصهای بارداری در اینجا گردآوری شده است که میتوانید ملاحظه نمایید
خونریزی و لکه بینیهای نامنظم شایع است؛ که بعد از مصرف بلند مدت کمتر میشوند. این قرصها هیچ نوع عارضه ترومبوآمبولیک ندارند. احتمال بروز هیرسوتیسم و آکنه وجود دارد. افزایش وزن در صورت مصرف انواع ترکیبی با پروژسترونهای قدیمی شایع است.
همچنین با مصرف این قرصها احتمال کاهش اچ دی ال (کلسترول خوب خون) و افزایش ال دی ال (کلسترول بد خون) وجود دارد؛ که آن را ناشی از کاهش استروژن میدانند. به همین ترتیب کاهش چگالی استخوانی (ریسک پوکی استخوان) به دلیل ذکر شده وجود دارد.
قرصهای جدید اثر مردانهزایی ندارند
قرصهای ضد بارداری از ۲ بخش هورمونی کاملا متفاوت تشکیل شدهاند. ماده موثر آنها اتینیل استرادیول است و قسمت دوم آنها از پروژسترون تشکیل شده است. از آنجایی که بخش اتینیل استرادیول معمولا در همه قرصها ثابت است، قرصها برحسب اینکه حاوی چه مقدار از این ماده باشند به قرصهایی با دوز بالا یا پایین تقسیمبندی میشوند. قسمت پروژسترونی قرصها هم قابل تغییر است و انواع مختلفی دارد. برخی از آنها اثر ضد هورمون مردانه و برخی دیگر اثر مردانهزایی دارند. اکثر قرصهای ضدبارداری که در گذشته استفاده میشد دارای اثر مردانهزایی بودند به جز چند قرصی که اخیرا وارد بازار شدهاند ازجمله یاسمین، یاز، دیان و مارولون. مکانیسم اثر بیشتر قرصهای ضدبارداری از طریق توقف تخمک گذاری است اما بخش پروژسترونی قرص نیز باعث کاهش ضخامت لایه داخلی آندومتر میشود. این حالت باعث میشود اگر هم تخمکگذاری انجام شد جنین به راحتی داخل رحم ننشیند. علاوه براین، کاهش ضخامت لایه داخلی رحم باعث مرتب شدن عادت ماهانه و کاهش خونریزی ماهانه میشود.
آنهایی که نباید ضد بارداری بخورند
مصرف قرصهای ضد بارداری به مدت کوتاه برای مثال ۳ تا ۶ ماه معمولا مشکلی ایجاد نمیکند. بهتر است همیشه از قرصهایی با دوز پایین از جمله یاسمین، یاز، مارولون، دیان ۳۵ یا نوع ایرانی آنها مانند سیپروترون کامپاند یا LD استفاده شود. اگر این داروها در فرد جواب داد دیگر نیازی به استفاده از قرصهای قوی مثل HD وجود ندارد. قبل از تجویز قرص باید سابقه خانوادگی فرد پرسیده شود که نباید دیابت و فشار خون داشته باشد، وزنش خیلی بالا نباشد، بهتر است سیگار نکشد و سابقه بیماری فلبیت یا لخته شدن خون هم نداشته باشد زیرا این قرصها میتوانند باعث افزایش لخته یا ترمبوز در بدن شود به خصوص در افراد مبتلا به فلبیت میتوانند منجر به سکته مغزی، سکته قلبی یا ترومبوز در پاها شوند. همچنین فردی که قرص ضدبارداری میخورد و برای مثال دست یا پایش میشکند و مجبور میشود مدتی بیحرکت باشد بیشتر در خطر ترومبوز قرار دارد تا فردی که قرص مصرف نمیکند. علاوه براین کسانی که میخواهند عمل جراحی شوند حتما باید از یک ماه قبل مصرف قرص را قطع کنند چون ممکن است احتمال ترومبوز بعد از جراحی در عروق شان زیاد شود.
از روز دوم قاعدگی بخورید نه روز پنجم!
هورمونهای کنترلکننده تخمکگذاری (FSH و LH) توسط هیپوفیز ترشح میشوند. قرصهای ضدبارداری با بالا بردن سطح هورمونهای زنانه باعث میشوند بدن تشخیص دهد چون به اندازه کافی هورمون زنانه وجود دارد پس نیازی به ترشح ۲ هورمون اصلی FSH و LH نیست بنابراین سطح آنها بسیار کاهش پیدا میکند و تخمک گذاری متوقف میشود. برای توقف تخمک گذاری تاکید میشود قرصهایی که جدیدا در بازار هستند از جمله یاسمین، یاز و مارولون حتما از روز دوم عادت ماهانه میل شوند چون این داروها یک مقدار ضعیفتر هستند و شروع مصرف از روز پنجم شاید یک مقدار دیر باشد. متاسفانه دیده شده که حتی داروخانهها به عادت قدیم میگویند از روز پنجم قرص میل شود درنتیجه بعضی بارداریها با وجود مصرف قرص اتفاق میافتد که میتواند خطرناک هم باشد. قرصها اگر از روز پنجم خورده شوند باید درماه اول از یک وسیله پیشگیری دیگر هم استفاده کرد اما اگر از روز دوم خورده شوند از فردای آن روز قرص تاثیرگذار خواهد بود. اگر هم شک و تردید دارید میتوانید در ماه اول از یک روش جلوگیری دیگر هم استفاده کنید. لازم به ذکر است که مصرف هیچ قرصی بعد از روز هفتم عادت ماهانه دیگر تاثیرگذار نخواهد بود.
قرص ضد بارداری برای زمان شیردهی
در زمان شیردهی باید از قرصهای ضدبارداری متفاوتی استفاده کرد. این قرصها مینی پیل نام دارند و فقط حاوی پروژسترون هستند و باید هر روز سر ساعت میل شوند زیرا سطح هورمونشان بسیار پایین است تا در شیردهی اختلالی ایجاد نکنند. مکانیسم اثر آنها فقط با نازک کردن لایه داخلی رحم و ممانعت از لانه گزینی است بنابراین خیلی نمیتوانند جلوی تخمکگذاری را بگیرند و فقط در ۶ ماهی که خانم به طور کامل شیر میدهد موثر هستند. یعنی اگر کسی شیرخشک به کودکش بدهد تاثیر آن بسیار کمتر میشود و بهتر است از روش دیگری همزمان استفاده کند. سایر قرصهای ضدبارداری نیز بهتر است هر روز سر ساعت خورده شوند اما یک مقدار جای مانور هم دارند. برای مثال اگر فرد هر شب سر ساعت ۹ قرص میخورد و یک شب آن را فراموش کند و فردا صبح یادش بیفتد میتواند قرص فراموش شده را میل کند و شب سر ساعت ۹ طبق روال عادی به مصرف قرص ادامه دهد. اما اگر بیشتر از ۲ روز فراموش کند دیگر فایدهای ندارد و باید آن ماه همزمان از یک روش جلوگیری دیگر نیز استفاده کند.
بعد از ۳ ماه آزمایش چربی و قند خون بدهید
این داروها گاهی اوقات سردردهای میگرنی را تشدید میکنند یا حتی به وجود میآورند زیرا پروژسترون باعث احتباس آب در بدن میشود. استروژن موجود در قرص نیز گاهی اوقات باعث بزرگتر و دردناک شدن سینهها میشود. اگر بیمار میخواهد قرص را طولانی مدت مصرف کند حتما باید ۳ ماه بعد از شروع مصرف، سطح چربیهای بدنش از جمله کلسترول و تریگلیسیرید و همچنین قند خونش را اندازهگیری کند زیرا این قرصها در تعداد کمی از افراد میتواند باعث افزایش چربیها و قند خون شوند که اگر این مشکلات با رژیم غذایی همزمان، اصلاح نشوند باید مصرف قرص قطع شود.
خطر سقط جنین
برخی افرادی که برای مدت طولانی از قرصهای ضدبارداری استفاده میکنند بعد از قطع قرص دچار عادت ماهانه نشدن یا آمنوره بعد از قطع قرص میشوند زیرا یکی از مکانیسمهای اثر قرصها بالا بردن هورمون شیر یا پرولاکتین است. قاعدگیها معمولا باید چند ماه بعد از قطع قرص برگردند و اگر برنگردند یعنی تخمکگذاری انجام نمیشود و شانس بارداری کم میشود. در این صورت فرد باید حتما از لحاظ هورمونی بررسی شود. اما اگر قرص برای مدت کوتاه استفاده شود معمولا این حالت رخ نمیدهد. مصرف طولانیمدت باعث میشود ضخامت آندومتر آنقدر نازک شود که گاهی اگر بارداری هم اتفاق بیفتد منجر به سقط میشود.
بالای ۴۰ سال با احتیاط
معمولا بدن همه افراد به قرصها یکسان جواب نمیدهد. ممکن است یک نفر بیشتر با یاز سازگاری داشته باشد و فردی دیگر با یاسمین یا دیان و … بنابراین باید قرصها را امتحان کرد. در هر صورت بهتر است در مرحله اول از داروهای جدید مثل یاز، یاسمین، دیان، مارولون و … استفاده کرد و بعد اگر مشکلی بود نوع قرص را عوض کرد. لازم به ذکر است که سیگاریهای بالای ۳۵سال بهتر است اصلا از قرصهای ضد بارداری استفاده نکنند. همچنین در افراد بالای ۴۰سال باید خیلی با احتیاط تجویز شوند.
بیشتر از ۴ سال مصرف نکنید!
استفاده از این قرصها به مدت طولانی و بدون توقف اصلا توصیه نمیشود. همانطور که ذکر شد این قرصها حاوی هورمون اتینیل استرادیول هستند. در واقع گروه اتینیلی که به این استردیول اضافه شده است باعث میشود هورمون به مدت طولانی در بدن باقی بماند، یعنی اگر قرصی امروز قطع شود چند ماه طول میکشد تا کل دارو از بدن خارج شود و از آنجایی که این هورمون میتواند تحریککننده سرطان سینه باشد توصیه میشود قرص با فواصل ۳ ماهه استفاده و یک ماه توقف یا ۶ ماهه استفاده و ۲ ماه توقف مصرف شود. درکل استفاده از قرص بیشتر از ۴ سال به خصوص به طور ممتد خیلی توصیه نمیشود.
توضیحاتی در مورد قرصهای جلوگیری از بارداری موجود در ایران
قرص یاسمینyasmine : قرص یاسمین نوعی قرص پیشگیری با دوز پایین مشابه ال دی است که نوع پروژسترون آن از نوع دسپیرونون می باشد این نوع پروژسترون عوارض کمتری نسبت به سایر انواع پروژسترون دارد. عوارضی مانند افزایش وزن- عوارض پوستی و نیز تهوع و استفراغ براساس ادعای شرکت تولید کننده دارو -بایر- و نیز تجربه بالینی بسیار کمتر است.
.موارد منع مصرف این قرص همانند تمام انواع قرصهای ترکیبی می باشد و در صورت سابقه بیماری کبدی و سنگ کیسه صفرا، بیمارهای فلبی و عروقی و نیز حاملگی نباید مصرف شود. در صورتی که از قرص اسپیرونولاکتون به صورت همزمان استفاده می کنید نباید یاسمین مصرف کنید چون پروژسترون این قرص از انواع نگهدارنده پتاسیم است و می تواند عوارض قلبی و متابولیک داشته باشد.
قرص یازyaz :قرص یاز ۲۸ قرص در هر بسته دارد که ۲۴ تای آن صورتی کمرنگ و ۴ تای ان سفید رنگ است برای شروع قرص در روز اول سیکل اولین قرص صورتی کمرنگ را بخورید- به کلمه START پشت بسته قرص توجه کنید.- ترجیحا در ساعتی معین- و سپس مصرف قرصها را به صورت شبی یکی ادامه دهید. پس از تمام شدن قرصهای صورتی قرصهای سفید را بخورید تا بسته قرص تمام شود حتی اگر در طی این مدت پریود بشوید یا نه باید شروع بسته جدید را آغاز کنید. این قرص می تواند تاحدودی بدخلقی قبل از پریود PMDDرا کاهش دهد. به خاطر داشته باشید در یک هفته اول شروع بسته جدید و ترجیجا در یک ماه اول مصرف هر قرص پیشگیری از بارداری از یک روش کمکی مانند کاندوم نیز استفاده کنید.
قرص بلارا:ساخت شرکت گروننتال ،هر قرص حاوی اتینیل استرادیول و کلرمادیونون است اثر پروزسترون این قرص در افزایش وزن کمتر از سایر انوع قرصهاست..هر بسته بلارا حاوی ۲۱ قرص می باشد. مصرف بلارا، را باید از روز اول سیکل آغاز کرد. در صورتیکه در دوره های قبل، نوع دیگر ضد بارداری را دریافت کرده اید. می توانید مصرف این قرص را آغاز کنید. قرص ها را نجوید. برای افزایش کارایی، قرص ها باید به طور منظم در هر ۲۴ ساعت مصرف شود.پس از مصرف آخرین قرص، برای یک دوره هفت روزه، نباید قرص ها مصرف شود.که ۴ ۲ روز پس از مصرف آخرین قرص، خونریزی اتفاق می افتد. پس از ۷ روز، مصرف قرص را باید ادامه داد.
ترکیباتی که باعث کاهش سریع هورمونهای استروئیدی می شوند، اثر پیشگیری بلارا، را تحت تأثیر قرار می دهند مانند باربیتوراتها، ریفامپین، گریزوفلوین، فنیل بوتازون، داروهای ضد صرع (باربکسالون، کاربامازپین، فنی توئین، پریمیدون) و همچنین مصرف آنتی بیوتیک هایی مثل آمپی سیلین، تتراسیکلین که باعث تغییر فلور روده می شوند، میزان فعالیت بلارا، را کاهش می دهد.
- ۹۶/۱۰/۰۲